اگر خواستيد به يك گالري هنري برويد
چه دانشجوي رشته هنر باشيد چه نباشيد، اگر نگاهي به آثار هنرمندان معاصر بياندازيد و چيزي دستگيرتان نشود، بيشتر از آنكه هنر مدرن را مسخره كنيد به اين فكر كنيد كه چند اثر هنري پيشتر ديده ايد، يعني دانش تاريخي هنري شما چقدر است. بسياري از آثار هنري مدرن در متن هاي مختلف هنري و اجتماعي قابل درك و ارزيابي هستند. اين درباره آثار تمام دوره ي تاريخي درست است. اگر به آثار ميكل آنژ نگاه كنيد، احتمالا بيشتر آنرا قابل تحمل مي يابيد تا اينكه توانايي ستايشش را داشته باشيد. پس وقتي نوبت به كارهاي مدرن مي رسد كه نياز به دانش به چند صد سال بيشتر از تاريخ دارد اصلا تعجب نكنيد كه دركي از اثر نداشته باشيد. در حقيقت درباره ي هيچ اثر هنري بدون حداقلي علاقه و دانش به تاريخ هنر توانايي نظر دادن نداريد. پس اگر مي خواهيد به گالري آثار هنري برويد چند نكته را در نظر بگيريد.
- در ايران به ديدن آثار افراد معروف برويد. چون دانش فني كافي براي ساخت اثري قابل قبول در اختيار بسياري نيست.
- اگر كمترين علاقه اي به هنر داريد، تاريخ هنر را به اختصار مطالعه كنيد. كتاب مناسبي در فارسي سراغ ندارم كه هم براي خواند جذاب باشد و هم مختصر و مفيد. پس سري به يك كتابخانه بزنيد و نگاهي به چند كتاب بياندازيد. اگر به يك هنر ويژه علاقه مند شده ايد تاريخ آن را مطالعه كنيد. هميشه براي شروع نگاهي به اينترنت بياندازيد، گرچه مطالب با كيفيت به ندرت يافت مي شود.
- بويژه قرن بيستم، زمان رشد عملي فردگرايي و پيشرفت صنعتي فراوان بوده است. نتيجه آن افزايش تعداد هنرمندان (مانند همه ي نقش هاي علمي ديگر) است. به همين دليل نظر دادن درباره هنر مدرن نياز به پژوهش بيشتري دارد تا تا اندازه اي بر زمينه ها و دلايل شكل گيري آثار مسلط شويد. از آنجايي كه احتمال اينكه حتي درون محافل هنري و دانشگاه هاي هنري ايران اين دانش به شما ارايه شود بسيار ناچيز است. در عوض دو چيز را در برخورد با آثار هنري مدرن (و البته آثار ديگر دوره ها) در نظر بگيريد. بعد زيبايي شناسي و بعد جذابيت اجتماعي.* مجله هاي ايراني هنر جايي بين ترجمه ي متون سنگين فلسفه هنر و نظرات سخيف غير هنري است. گرچه اين همان چيزي است كه بايد باشد، اما اين طيف كامل نيست و جاهاي خالي زيادي دارد.
- آشنايي با هنر و بويژه تاريخ آنرا به مطالعات عمومي خود اضافه كنيد. و هرازگاهي به كتاب هاي ترجمه نشده رجوع كنيد. دانش عمومي تاريخي هم بسيار خوب است.
- اگر به تكنيك ها علاقه منديد، درباره آنها مطالعه كنيد. شما مي توانيد آثار هنري را با توجه به مواد مصرفي، مهارت هنرمند در ساخت و قيمت بررسي كنيد. براي اين هم منابع درست مطالعه را بايد تشخيص دهيد.
- به غير از من به دوستانتان كه دانشي دراين باره دارند مراجعه كنيد تا شما را براي مطالعه ي بهتر راهنمايي كنند! اگر حرف هاي قلمبه و سلمبه زيادي گفتند يا خيلي احساسات ادبي و هنري در وجناتشان هويدا بود ، لبخند بزنيد، تشكر كنيد و برويد و نگذاريد وقتتان تلف شود: آنها هم چيزي نمي دانند.
- اگر هيچكدام از اين ها را دوست نداشتيد. روزهاي جمعه به گالري ما بياييد. برنامه هاي مفرحي براي شما تدارك ديده شده است، مثلا هو كردن دسته جمعي آثار هنرمندان معاصر. يكشنبه ي اول هر ماه هم جلسه اي با حضور يكي از هنرمندان براي پرتاب گوجه فرنگي به هنرمند مزبور تدارك ديده مي شود.
- دوباره: اگر دعوت نشده ايد و يا قبلا توجهتان به آثار هنرمند جلب نشده است، در ايران يا به ديدن آثار هنري اشخاص معروف برويد يا به ديدن آثار سنتي. در تمام موارد سَري به اينترنت بزنيد و مثلا از wikipedia شروع كنيد (هيچوقت به ويكيپدياي فارسي نرويد) و نگاهي به آثار هنري بياندازيد. سري هم به سايت موزه هاي معتبر هنري بزنيد.
گالري پاپيون و پاپيون!
*Richard Wollheim, Why is drawing interesting, British journal of aesthetics, vol. 45, No. 1, January 2005 ■
