فقر، براي هيچكس

برنامه ي توسعه ي سازمان ملل متحد،United Nations Development Programme (UNDP) هيئتي درون كنسول اجتماعي و اقتصادي سازمان ملل متحد¹ است. برنامه ي توسعه سازمان ملل براي كمك به كشورها، بويژه كشورهاي كمتر توسعه يافته، در مسير آنها براي توسعه تشكيل شده است. اين هيئت در 166 كشور جهان دفتر دارد و تمام بودجه ي آن از راه كمك هاي داوطلبانه ي كشورهاي عضو تامين مي شود. اين هيئت با پيوند دادن سازمان هاي بسيار در دنيا مي تواند آنها را براي مشاركت در پروژه هاي ملي يك كشور دعوت كند. برنامه ي توسعه براي كمك به پروژه هاي مختلف در اقصا نقاط جهان، كمك هاي فني و علمي، و پشتيباني مالي فراهم مي كند. كمك مي كند كشورها اين امكانات را جذب و به خوبي از آن استفاده كنند. تنوع موضوعات مورد توجه اين سازمان، كه همان مسائل اساسي جهان در پيشرفت و توسعه است، در پنج عنوان جاي مي گيرد: حكومت دموكراتيك، كاهش فقر، پيش گيري و بهبود از بحران، انرژي و محيط زيست، اچ آي وي/ايدز. اما براي آنهايي كه مستقيما با برنامه ي توسعه كار نمي كنند، از من و شما تا رييس جمهور اوگاندا، گزارش توسعه ي انساني برنامه توسعه، Human Development Report (HDR) راه ارتباطي ما با مجموعه اي گسترده از ايده ها، چالش ها و پيشنهادات بسيار تاثيرگذار درباره ي توسعه است.

گزارش توسعه ي انساني چيست؟

گزارش توسعه ي انساني به سفارش برنامه ي توسعه ي سازمان ملل متحد تهيه و منتشر مي شود. اين گزارش محصول تيمي از دانشمندان، متخصصان توسعه و اعضاي دفتر گزارش توسعه ي انساني در برنامه ي توسعه سازمان ملل متحد است. از سال 1990 كه اين طرح آغاز به كار كرد، تا كنون چهار شاخص اصلي، براي سنجش پيشرفت توسعه در جهان، در اين گزارش طراحي و استفاده شده است: شاخص توسعه ي انساني²، شاخص توسعه ي جنسيتي³، مقياس توانمندسازي جنسيت⁴ و شاخص فقر انساني⁵. هر گزارش دفتري است از تحليل هاي پيشرفته، بررسي مباحث روز درباره ي توسعه، ارايه پيشنهادات براي سياست گذاري و گهگاه نظرات چالش برانگيز. اين گزارش هر ساله در بيش از صد كشور جهان ارايه مي شود.

رتبه ي يك كشور در فهرستي كه بر اساس شاخص توسعه ي انساني چيده شده است اغلب با تعريفي كه ما از آن كشور به عنوان يك كشور توسعه يافته يا توسعه نيافته داريم ارتباط مستقيم دارد. البته همه معتقد نيستند كه اين شاخص مطلوب ترين مقياس براي سنجش توسعه ي يك كشور است. در عوض معياري مورد توجه سمينارها و پادشاه بوتان قرار گرفته است كه فاكتورهايي انتزاعي را در نظر مي گيرد، كه بيشتر از آنكه قابل تعريف باشد، در سازگاري با تعليمات بودايي در بوتان، فقط قابل بيان است⁶. و يا معياري كه، بجاي قدرت خريد، پايداري وضعيت مساعد زندگي را در نظر مي گيرد⁷.

به برنامه ي توسعه ي سازمان ملل بازگرديم. شاخص هاي گزارش توسعه ي انساني در مقايسه با معيارهاي تك-فاكتوري، مانند قدرت خريد، آگاه كننده تر هستند. در فرمول محاسبه ي شاخص توسعه ي انساني سه واحد گنجانده شده است: اميد به زندگي --شانس ادامه ي حياط پس از تولد،-- سواد و آموزش، و استاندارد زندگي --بر اساس قدرت خريد و درآمد ناخالص ملي.

يكي از دغدغه هاي اصلي توسعه در جهان، برابري برخورداري زنان از پيشرفت ها است. به همين منظور شاخص توسعه ي جنسيتي به مقايسه اين برابري در همان معيارهاي شاخص توسعه ي انساني مي پردازد.

شاخص توسعه ي جنسيت درباره ي ايران چه مي گويد؟

(توضيح ساده درباره ي محاسبه ي شاخص و تفاوت با مقياس توانمندسازي جنسيت اضافه شود) (تشريح اطلاعات در جدول شاخص اضافه شود)

بر اساس گزارش سال 2004 شاخص توسعه ي جنسيتي⁸، 31 كشور در پايان فهرست و با عنوان كمتر توسعه يافته قرار گرفته اند. ايران در ميان كشورهاي متوسط توسعه يافته و در رتبه ي 74ام است.
اطلاعاتي كه روبروي نام ايران در اين فهرست آمده چنين است:

اميد به زندگي در هنگام تولد		سواد بزرگسال (% براي بزرگتر از پانزده سال)		ثبت نام براي تحصيل از دبستان تا دانشگاه (%)		درآمد تخميني (PPP US$)
زن	مرد	زن	مرد	زن	مرد	زن	مرد
82.0	77.1	70.4	83.5	70	74	4122	10830

وب سايت گزارش توسعه ي انساني

براي استفاده از اسناد و گزارش هاي برنامه ي توسعه ي سازمان ملل متحد، شامل گزارش توسعه ي انساني، مي توانيد به سايت برنامه به آدرس http://www.undp.org/، يا سايت گزارش توسعه ي انساني، به آدرس http://hdr.undp.org/، مراجعه كنيد.

در سايت گزارش توسعه ي انساني، مجموعه اي از گزارش هاي منتشر شده براي استفاده هاي متفاوت يا اختصاصا براي كشورهاي مختلف قابل دسترسي است. علاوه بر فهرست اين گزارش ها در سايت، مي توانيد از تركيب گزينه هايي كه در فرمي در سمت راست سايت تعبيه شده است براي پيدا كردن موضوع هاي مورد توجه استفاده كنيد.

براي دسترسي به گزارش ها و اطلاعات مربوط به ديگر فعاليت هاي برنامه ي توسعه مي توانيد در سايت اين سازمان از بين فهرست مناطق و يا كشورها مستقيما به اطلاعات مربوط به گزينه ي انتخابيتان دسترسي پيدا كنيد.

برنامه ي توسعه ي سازمان ملل متحد، حركتي چند مليتي براي كمك به توسعه ي كشورها به روش خودشان است. در حالي كه فرصت استفاده از تجارب ساير ملت ها و امكاناتي فراتر از دارايي هاي يك كشور برايش فراهم مي شود تا بتواند در مسير پيشرفت با باقي جهان همراه شود. به درخواست سران كشورهاي جهان، يكي از اهداف اصلي برنامه ي توسعه انساني، از ميان اهداف توسعه ي هزاره⁹، كاهش فقر به نصف، تا سال 2015 ميلادي، تعيين شده است.

■